در واقع کلاته کردن CHELATION فرایندی است که طی آن یک ترکیب شیمیایی با یک یون فلزی ترکیب شده و آن را به صورت محکم نگه می دارد. ماده ای که با اتصال به یون های فلزی ساختار حلقه ای پایدارتر تشکیل می دهد را چنگالنده یا chelator می گویند.
امروزه کلاته های (چنگاله‌ها) مواد معدنی کم مصرف نظیر روی، مس، منگنز، کبالت، آهن و کروم در تغذیه انسان و دام و طیور استفاده می‌شوند. این فرم از مواد جذب بالاتری داشته و از لحاظ زیست فراهمی در سطح بالاتری هستند. چنگاله‌ها در پزشکی نیز استفاده می‌شوند.
انواع ترکیبات کلات ساز:
پنج دسته از مواد کلاتور وجود دارند که عموماً با مواد معدنی ترکیب می شوند و در کشاورزی برای کاربرد در خاک و محلولپاشی برگ استفاده می شوند: 1- کلات های مصنوعی 2- لیگنوسولفونات ها 3- هیومیک یا فولویک اسید 4- اسید های آلی 5- پروتئین (اسید آمینه)
1- کلات های مصنوعی عمدتاً شامل کلات های: EDTA, EDDHA, DTPA می شوند که استفاده گسترده ای در کشاورزی دارند اما در سال های اخیر استقبال از کلاتورهای آلی خصوصاً در کشورهای توسعه یافته بیشتر شده است.
2- لیگنوسولفونات ها که از لیگنین(یک ترکیب شیمیایی داخل گیاه که باعث چوبی شدن بافت گیاه می شود) مشتق می شوند کاربرد زیادی در ترکیبات کلاته برای محلولپاشی ندارند. این ترکیبات عمدتاً در مصارف خاکی مورد استفاده قرار می گیرند، ولی به دلیل اندازه بزرگ مولکولی قادر به جذب از بافت های گیاهی در محلولپاشی نیستند.
3- هیومیک و فولویک اسید قادر به کلاته کردن عناصر معدنی ریزمغذی بوده که به دلیل وزن بالای خود عمدتاً مصرف خاکی دارند.
4- اسیدهای آلی شامل: مالیک اسید، سیتریک اسید، فوماریک اسید و … هستند. اسیدهای آلی به دلیل اینکه جزیی از تولیدات مواد گیاهی هستند، دارای قابلیت جذب بالایی بوده و موثرتر از سایر فرم ها می باشند. این ترکیبات کلاته در محیط های قلیایی شدید، دارای پیوند شیمیایی ضعیف تری با عناصر معدنی ریزمغذی بوده و همچنین فرایند تولید گران تری نسبت به سایر انواع این ترکیبات دارند.
5- اسیدهای آمینه: از دیگر انواع ترکیبات طبیعی هستند که نقش کلات سازی داشته و برای محلول سازی و انتقال مواد معدنی استفاده می شوند. آمینواسیدها می توانند به عنوان یک کلات ساز عمل کنند و با یون های فلز با دو بار مثبت تشکیل یک پیوند شیمیایی محکم می‌دهند.
